Blockchain cho Nông Sản: “Chén Thánh” Niềm Tin hay Chỉ Là Chiêu Marketing?

Chào Cậu Bạn! Chuyện Nông Sản “Bẩn” Và Nỗi Lo Của Người Tiêu Dùng

Cậu khỏe không? Lâu lắm rồi mình không ngồi lại tâm sự với nhau nhỉ. Dạo này công việc thế nào, có bận rộn lắm không? Còn mình thì vẫn “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” với cái dự án nông sản sạch. Nhưng mà, nói thật, càng làm càng thấy… đau đầu!

Chuyện là thế này, cậu biết đấy, thị trường nông sản của mình, nói thẳng ra là “vàng thau lẫn lộn”. Rau thì phun thuốc trừ sâu quá liều, thịt thì “tắm” hóa chất cho tươi lâu. Rồi thì trà trộn hàng Trung Quốc, gắn mác “made in Vietnam” để lừa người tiêu dùng. Thật sự là nhìn mà xót xa! Mình nghĩ, chắc chắn cậu cũng như mình thôi, ra chợ mua bó rau, miếng thịt cũng phải “cân não” lắm mới dám bỏ vào giỏ.

Nỗi lo của người tiêu dùng là hoàn toàn có cơ sở. Mình nhớ có lần, bà ngoại mình mua phải mớ rau muống nhìn xanh mướt, mơn mởn, ai ngờ đâu về luộc lên thì đắng nghét, lại còn nổi váng xanh nữa chứ. Từ đó về sau, bà cạch mặt rau muống luôn. Đấy, chỉ vì một lần “vấp ngã” mà người ta mất niềm tin, thì thật khó để lấy lại được.

Chính vì vậy, cái bài toán đặt ra cho những người làm nông nghiệp như mình là: làm sao để lấy lại được niềm tin của người tiêu dùng? Làm sao để họ biết được sản phẩm mình mua là thực sự an toàn, thực sự chất lượng?

Blockchain Xuất Hiện: Liệu Có Phải Là Giải Pháp “Thần Thánh”?

Trong lúc mình đang loay hoay tìm lời giải, thì công nghệ blockchain nổi lên như một “vị cứu tinh”. Người ta bảo, blockchain có thể giúp truy xuất nguồn gốc nông sản một cách minh bạch, rõ ràng. Từ khâu gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến, đóng gói, vận chuyển… tất cả đều được ghi lại trên blockchain. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã QR là có thể biết được “lý lịch trích ngang” của sản phẩm.

Nghe thì có vẻ hay ho đấy, giống như có một cuốn nhật ký điện tử ghi lại toàn bộ hành trình của sản phẩm từ trang trại đến bàn ăn. Ai cũng có thể xem được, không ai có thể sửa đổi được. Điều này hứa hẹn sẽ tạo ra một “sân chơi” công bằng hơn cho cả người sản xuất và người tiêu dùng.

Tôi nghĩ, đây là một ý tưởng rất hay và có tiềm năng lớn. Nếu áp dụng thành công blockchain, chúng ta có thể xây dựng được một hệ thống truy xuất nguồn gốc đáng tin cậy, giúp người tiêu dùng an tâm hơn khi mua hàng. Đồng thời, nó cũng sẽ giúp các doanh nghiệp nông nghiệp khẳng định được thương hiệu và nâng cao giá trị sản phẩm.

Nhưng mà… đời không như là mơ cậu ạ!

“Tảng Băng Chìm” Bên Dưới Bề Mặt Hào Nhoáng

Thực tế, việc ứng dụng blockchain vào truy xuất nguồn gốc nông sản không hề đơn giản như người ta vẫn tưởng. Có rất nhiều thách thức mà chúng ta phải đối mặt.

Thứ nhất, chi phí đầu tư ban đầu khá lớn. Để xây dựng một hệ thống blockchain hoàn chỉnh, chúng ta cần phải đầu tư vào phần mềm, phần cứng, đào tạo nhân lực… Chi phí này có thể là một gánh nặng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là những doanh nghiệp ở vùng nông thôn.

Thứ hai, trình độ công nghệ của người nông dân còn hạn chế. Không phải ai cũng biết cách sử dụng điện thoại thông minh, chứ đừng nói đến việc cập nhật thông tin lên blockchain. Cần phải có một chương trình đào tạo bài bản để giúp họ làm quen và sử dụng công nghệ này một cách hiệu quả.

Thứ ba, vấn đề dữ liệu đầu vào. Blockchain chỉ là một công cụ ghi lại thông tin. Nếu thông tin đầu vào không chính xác, thì blockchain cũng không thể giúp chúng ta truy xuất được nguồn gốc thật sự của sản phẩm. Ví dụ, nếu người nông dân khai gian về việc sử dụng thuốc trừ sâu, thì blockchain cũng chỉ ghi lại thông tin sai lệch đó thôi.

Mình từng tham gia một hội thảo về blockchain trong nông nghiệp, và có một câu hỏi đã khiến mình suy nghĩ rất nhiều: “Nếu một người nông dân gian dối ngay từ đầu, thì blockchain có thể làm gì?” Câu trả lời là: “Không gì cả!”

Câu Chuyện Về Chuyến Đi Thực Tế Và Bài Học Xương Máu

Để hiểu rõ hơn về những khó khăn trong việc ứng dụng blockchain, mình đã quyết định thực hiện một chuyến đi thực tế đến một số vùng trồng rau ở Đà Lạt. Mình muốn tận mắt chứng kiến quy trình sản xuất, thu hoạch, và đóng gói rau của người nông dân.

Mình đã gặp gỡ rất nhiều người nông dân, từ những người có kinh nghiệm lâu năm đến những người trẻ tuổi mới vào nghề. Họ đều rất nhiệt tình chia sẻ những kinh nghiệm của mình. Tuy nhiên, mình cũng nhận thấy rằng, không phải ai cũng có ý thức tuân thủ quy trình sản xuất an toàn.

Có một bác nông dân đã thú thật với mình rằng, đôi khi bác cũng phải sử dụng thuốc trừ sâu quá liều để cứu vãn mùa màng. Bác bảo, nếu không làm vậy, thì rau sẽ bị sâu bệnh ăn hết, mà lỗ thì ai chịu? Mình hiểu được nỗi khổ của bác, nhưng mình cũng không thể chấp nhận được việc bác làm.

Trong chuyến đi đó, mình đã chứng kiến rất nhiều hình ảnh tương tự. Những hình ảnh đó đã khiến mình nhận ra rằng, blockchain không phải là “chén thánh” có thể giải quyết mọi vấn đề. Nó chỉ là một công cụ, và hiệu quả của nó phụ thuộc rất nhiều vào ý thức và trách nhiệm của con người.

Vậy, Blockchain Có Thực Sự Vô Dụng?

Không! Mình không hề nói blockchain vô dụng. Theo cảm nhận của tôi, blockchain vẫn là một công nghệ đầy tiềm năng, và nó có thể đóng góp rất lớn vào việc xây dựng một nền nông nghiệp minh bạch và bền vững.

Tuy nhiên, chúng ta cần phải nhìn nhận blockchain một cách thực tế hơn, đừng quá kỳ vọng vào nó. Chúng ta cần phải giải quyết những “tảng băng chìm” bên dưới bề mặt hào nhoáng của công nghệ này.

Chúng ta cần phải nâng cao ý thức của người nông dân về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Chúng ta cần phải xây dựng một hệ thống kiểm soát chất lượng chặt chẽ, đảm bảo rằng thông tin đầu vào là chính xác và đáng tin cậy. Chúng ta cần phải tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, để người nông dân không phải cạnh tranh bằng cách gian dối.

Tôi nghĩ, chỉ khi chúng ta giải quyết được những vấn đề này, thì blockchain mới có thể phát huy được hết tiềm năng của nó.

Lời Kết: Cần Một Cách Tiếp Cận Toàn Diện Hơn

Tóm lại, blockchain có thể là một công cụ hữu ích trong việc truy xuất nguồn gốc nông sản, nhưng nó không phải là “chén thánh” có thể giải quyết mọi vấn đề. Chúng ta cần một cách tiếp cận toàn diện hơn, kết hợp giữa công nghệ và con người, giữa quy định và ý thức.

Có thể bạn cũng như tôi, vẫn còn nhiều trăn trở về vấn đề này. Nhưng mình tin rằng, với sự nỗ lực của tất cả mọi người, chúng ta sẽ xây dựng được một nền nông nghiệp Việt Nam an toàn, chất lượng, và đáng tin cậy.

Hôm nào rảnh, mình lại ngồi lại cà phê chém gió tiếp nhé! Chúc cậu luôn khỏe và thành công!